22 maja 2017 r. w Zespole Szkół w Lubawie odbyły się zajęcia z historii, które prowadziła dr Barbara Męczykowska z gdańskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Tematem lekcji było "Dzieci na krańcach świata. Losy dzieci deportowanych na Syberię i do Kazachstanu  w latach 1939-1945”.

W zajęciach uczestniczyli uczniowie z Zespołu Szkół oraz uczniowie Gimnazjum im. Biskupów Chełmińskich w Lubawie. Podczas wykładu młodzież dowiedziała się o czterech wielkich deportacjach i okolicznościach deportacji na teren Rosji Sowieckiej Polaków w liczbie około 325 tys. z czego 80% to kobiety i dzieci.

Deportacji dokonywano w nieludzkich warunkach, spośród których wielu zginęło. Ta podróż stała się dla nich początkiem gehenny, morderczej pracy, głodu i życia w nieludzkich warunkach. Prelegentka przedstawiła fragmenty filmów z wypowiedziami deportowanych, ich dalsze losy po uformowaniu Armii Polskiej przez gen. Andersa. Dzięki stalinowskiej „amnestii” wraz z Armią Andersa dzieci dostały się do Iranu (Persji), gdzie dochodziły do zdrowia. Rząd Polski w Londynie zaapelował do Ligi Narodów o pomoc w znalezieniu czasowego schronienia dla polskich cywilów i dzieci. Pomoc zaoferowała Nowa Zelandia i Meksyk.

W Aszchabadzie tuż przy granicy z Iranem zorganizowano polski sierociniec. Olbrzymią rolę w jego utworzeniu odegrała słynna przedwojenna piosenkarka Hanka Ordonówna, jej mąż hrabia Michał Tyszkiewicz oraz maharadża indyjski Jam Saheb Digvijay Sinhji. Inicjatorką tej lekcji historii była nauczycielka historii Aleksandra Zimnicka. (mz)